Ders : Fen ve Teknoloji

Tam Gölge

Işığın Yayılması / Fiziksel Olaylar

TAM GÖLGE

A- Tam Gölge Nedir?

  • Işık opak maddelerden geçemez. Işığın ulaşamadığı cismin arkasındaki karanlık yere tam gölge denir.
  • Güneş, el feneri ve lambalar gibi ışık kaynakları, etrafı aydınlatır.
  • Opak maddeler ışığın geçişini engeller.
  • Işık geçen bölgeler aydınlık olurken, ışığı geçirmeyen bölgeler karanlıkta kalır.
  • Bu sayede cismin şekine benzeyen gölgesi oluşur.
  • Cisimlerin şekli değiştikçe gölgesinin şeklide değişir. Işığı hiç almayan yerlerde tam gölge oluşur.
  • Öğle vakti Güneş gölgemizi oluşturması tam gölgedir.
  • Tam gölgenin oluşması ışığın doğrusal yayıldığını gösterir.

 

Not: Büyük cisimlerin büyük, küçük cisimlerin küçük gölgesi oluşur. Cismin şekli nasılsa, gölgesi de ona benzer.

Gölge nasıl çizilir?

Opak bir cismin gölgesinin çizilmesi için

1. Işık kaynağından çıkan ışınları, cismin uç noktalarını çizgi ile birleştirerek ekrana kadar uzatalım.

2. Ekran üzerinde oluşan noktaları birleştirelim.

3. Noktaların oluşturduğu alanı siyaha boyayalım.[SPOT 2]

Ä°lgili resim

Gölgenin Büyüklüğü Nasıl Değişir?

Işık kaynağı ile cisim arasındaki mesafe azalırsa oluşan gölge büyür.

Cisim ile perde arasındaki mesafe azalırsa oluşan gölge küçülür.[SPOT 3]

 

Yarı gölge Nedir?

İki ışık kaynağı bulunan bir yerde, ışık kaynağının birinde alıp diğerinden almıyorsa yarı gölge oluşur.

Bir futbol sahasında gece oynanan maçlarda oyuncuların birden fazla yarı gölgesi oluşur.

 

B- Gölge Oluşumu Hangi Alanlarda Kullanılır?

1. Gölge oyunu: Kültürel bir mirasımız olan gölge oyunu, pekçok kişi tarafından beğeni ile izlenmektedir.

2. Ellerimiz ile değişik hayvan figürleri oluşturabiliriz. Işık kaynağına elimizi tutarak kuş, tavşan şekilleri oluşturabiliriz.

3. Işık ve gölge oyunlarından yararlanarak pek çok sanatsal eserler oluşturulmaktadır.

Gölge boyuna bakarak zamanı tahmin edebiliriz. Sabah Güneş doğduğunda gölgesi batıdadır ve uzundur. Öğle vakti gölgenin boyu kısalır. Öğle vakti ülkemizde gölge yönü kuzeydedir. Güneş batarken gölge boyu tekrar uzar, gölgenin yönü doğudadır.

 

Ay ve Güneş Tutulması

güneş ve ay tutulması ile ilgili görsel sonucu

  • Güneş, Dünya ve Ay bazen aynı hizada dizilirler.
  • Ay, Dünya'nın gölgesi içine girer ve görünmez olur. Bu olaya Ay tutulması denir.
  • Bazen Güneş Ay ve Dünya aynı hizadadır. Ayın gölgesi Dünya üzerine düşer.
  • Güneş gündüz vakti görülemez. Bu olaya da Güneş tutulması denir.
  • Ay ve Güneş tutulması belirli aralıklarla meydana gelen doğa olaylarıdır.

 

 

 

 

 

5. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi

Tam Gölge alt başlıkları

Konunun Spot Bilgisi

[SPOT-1] Büyük cisimlerin büyük, küçük cisimlerin küçük gölgesi oluşur. Cismin şekli nasılsa, gölgesi de ona benzer.

[SPOT-2] Opak bir cismin gölgesinin çizilmesi için izlenmesi gereken adımlar takip edildiğinde gölge çizimi yapmak kolaylaşır.

[SPOT-3] Bir cismin gölgesinin büyüklüğü değişebilir.

Konunun Önemli Terimleri

  • TAM GÖLGE: Işık opak maddelerden geçemez. Işığın ulaşamadığı cismin arkasındaki karanlık yere tam gölge denir.
  • YARI GÖLGE: İki ışık kaynağı bulunan bir yerde, ışık kaynağının birinde alıp diğerinden almıyorsa yarı gölge oluşur.

5. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi

Konu alt başlıkları